Plaatsing van natuursteenmozaïek in natte ruimtes: enkele cruciale tips

Soorten mozaïek

Dat we in een tijdperk van uitersten leven, hoeft geen betoog. Enerzijds blijft de vraag naar superkleine tegeltjes groot en anderzijds is er de groeiende populariteit van de supergrote tegelplaten.

Op enkele uitzonderingen na zijn de geglazuurde faiencetegels in formaten 10×20, 20×25 en 25×30 cm zo goed als volledig van het (badkamer)toneel verdwenen. In het project dat wij volgden aan de kust, dienden sierlijke natuursteentjes in een zogenaamde natte cel te worden geplaatst.

Naast natuursteenmozaïek, kunnen we nog meer soorten onderscheiden:

• Glas- en kristalmozaïek;
• Keramiekmozaïek, al dan niet in de volle massa, of ingekleurde al dan niet gepolijste gres;
• Similiporselein (tweebrand verglaasd);
• Metaalmozaïek, zoals aluminium en inox, als versiering;
• Keimozaïek (gerolde keien van verschillende groottes);
• Scherfmozaïek, meestal zelf ‘geklopt’

Onthechtingsrisico

Mozaïeken zijn meestal gekleefd op netten of soms nog op geperforeerd papier, maar kunnen aan de voorkant ook samengehouden worden door een papieren vel of folie. Ook met een elastisch kleefmiddel gepuntlaste exemplaren komen meer en meer voor.

De reden van bestaan van deze genaamde “punta-colla’s”, naast hun zeer flexibele plaatsingmogelijkheden, is onder meer het feit dat netten aan de achterzijde bij ronde plaatsingen, zoals kolommen, minder geschikt zijn wegens de plooibeperking. Na de plaatsing kunnen de kleine tegeltjes op termijn loskomen (oplossen van het kleefmiddel aan de netten zelf).

In WTCB-Contact (n°4, 2009) wordt het onthechtingsrisico van mozaïektegeltjes op netten in zeer natte omgevingen uitvoerig besproken. Vooral bij het betegelen van zwembaden dient men alert te zijn en worden dergelijke types afgeraden. Het is evident dat ook een 100% overdracht van het contactvlak niet mogelijk is, gezien de netten een belangrijk percentage contactoppervlak bestrijken.

Techniek

Bij de uitvoering van een mozaïekplaatsing geldt de tolerantieklasse van de ondergrond meer dan ooit!

Ook een witte basis en vooral het gebruik van witte tegellijm is belangrijk om valse kleurschakeringen na de uitharding uit te sluiten. De tegelzetter van dienst koos er in dit specifieke project bewust voor om de ondergrond eigenhandig voor te bereiden. Zo nam hij de volledige verantwoordelijkheid voor de vlakheid van zijn meesterwerk en werden op die manier mogelijke discussies met de stukadoor vermeden.

Natuursteenmozaïek plaatsen is echter niet hetzelfde als een mozaïek in glasuitvoering. Men dient, naast de gebruikelijke ondergrondcriteria, ook rekening te houden met:

De soort / het type natuursteen

1. Magmatische – of stollingsgesteenten

• Uitvloeiingsgesteente: vb. basalt;
• Halfdiep ganggesteente: vb. porfier;
• Dieptegesteente: vb. graniet.

2. Afzettings- of sedimentaire gesteenten

Bijvoorbeeld kalksteen, zoals onze eigene donkere Belgische Blauwe hardsteen of ‘Petit Granit’.

3. Metamorfe gesteenten

Bijvoorbeeld marmer.

Het soort tegellijm

Dit is belangrijk om na plaatsing vlekvorming in de natuursteentjes te voorkomen. Het WTCB onderscheidt namelijk drie verschillende vlektypes:

• Vlektype I: zijn vlekken ten gevolge van oxidatie van ijzerhoudende mineralen die reeds aanwezig zijn in de natuursteen.
• Vlektype II: zijn vlekken ten gevolge van de reactie van organisch materiaal (in de steen) en alkaliën komende van het soort cement waarmee in voorkomend geval de tegellijm is samengesteld.
• Vlektype III: zijn externe vlekken ten gevolge van een reactie met stoffen die verschijnen op een slecht tijdstip en een slechte plaats.

Vandaar best ook aandacht besteden aan volgende hechtingmiddelen:

• Spierwitte lijmpoeder van het type C2T. De eigenschap ‘T’ (Thixotropic) zorgt ervoor dat de (zwaardere) natuursteenmozaïekbladen niet afglijden na het aandrukken.
• Witte dispersielijm (pasta) van het type D2T
• Tegellijm op basis van trascement (onschadelijke vulkanische stof)

De soort voegspecie

Specialisten raden aan om ofwel de voegspecie samen te stellen met wit zand en witcement ingeval van traditioneel opvoegwerk, ofwel geschikte voegmortel bij een fabrikant aan te kopen.

De soort afwerking- en of dilatatiesilicone

Niet- azijnhoudende silicones zijn ten stelligste aan te raden om vooral randvlekvorming van de steentjes te voorkomen.

Belangrijke details

Verder kunnen we nog meegeven dat het vochtpercentage van ondergrond, stelmiddel en voegmortel tot een minimum dient beperkt te worden. Dit betekent dus ook dat een maatbeker voor de hoeveelheden aanmaakwater geen overbodige luxe is, en dat de verpakkingsinformatie best niet in de wind geslagen wordt. Ook de onderhoudsvoorschriften van de fabrikant moeten streng worden nageleefd om de eigenheid en kleur van de natuursteen te behouden.

Misschien ook niet vergeten om douchewand en badkamervloer van een waterdicht systeem te voorzien. Sommige ontkoppelingsmatten zijn op zich niet waterafstotend, tenzij aan de zijkanten en op de naden een extra waterdichte polyethyleenband wordt aangebracht door middel van een MS-polymeersilicone. MS-polymeren zijn waterdicht en worden best ook gebruikt bij aansluitingen van afvoersystemen in inloopdouches.

Allemaal kleine maar niet onbelangrijke details die de tegelzetter, naast het fijne snijwerk, zich beter nooit ontziet, wil hij of zij kwaliteit afleveren.