Marmer: klassiek en eigentijds

Ontstaan en samenstelling van marmer

In de natuursteensector wordt de term marmer algemeen gebruikt voor 'compacte kalkstenen die na polijsten een egale structuur met tekening vertonen'. Deze groep omvat ook bepaalde sedimentaire kalkstenen. In strikt wetenschappelijke termen wordt marmer echter voorbehouden voor metamorfe kalkstenen.

Onder hoge druk en temperatuur gaat de oorspronkelijke textuur van het gesteente verloren en vindt (re-)kristallisatie plaats van calciet (calciumcarbonaat). Daardoor ontstaat een kristallijne textuur, die in verschillende mate kan dooraderd zijn. In deze aders bevinden zich accessorische mineralen, zoals pyriet (ijzersulfide). De meest pure variëteiten ontbreken deze tekening en zijn wit van kleur.

Het woord marmer zou afgeleid zijn uit het oud-Griekse woord voor glanzende steen

Marmer, een beeldig gesteente

Marmer is het gesteente bij uitstek voor hoogwaardig beeldhouwwerk. De calcietkristallen creëren een mooie glans, omdat het licht op deze grote kristallen reflecteert op en onder het oppervlak. Het woord marmer zou trouwens afgeleid zijn uit het oud-Griekse woord voor glanzende steen. Marmer is ook compact en homogeen, waardoor er geen oneffenheden of ongewenste kleurvariaties voorkomen op het afgewerkte oppervlak. Een beeldhouwer weet immers niet op voorhand hoe de steen er in de diepte zal uitzien. Bovendien is marmer als steen wel massief, maar toch makkelijk bewerkbaar. Het mineraal calciet is immers niet zo hard.

Kleuren en afwerking van marmer

Marmer die uit pure calciumcarbonaat bestaat is wit van kleur. Chemische onzuiverheden kunnen echter resulteren in nuances van grijs tot roze. Ook de mate van adering in het gesteente kent verschillende gradaties. Het is dan ook mogelijk om kleur en tekening af te stemmen op smaak en toepassing. Technisch heeft dit amper gevolgen. De kleur wordt intenser bij het polijsten en de tekening wordt duidelijker. Omdat marmer meestal een esthetische toepassing heeft, is polijsten dan ook de meest voorkomende afwerking.

Toepassingsgebieden en onderhoud van marmer

Marmer wordt meestal voorbehouden voor hoogwaardige decoratieve toepassingen. Bij voorkeur wordt het dan ook voorbehouden voor binnentoepassingen, zoals meubelstukken, muurbekleding, trappen, vloeren en andere. Buitentoepassingen zijn mogelijk, en de voorbeelden zijn legio, maar toch dient er enig voorbehoud te worden aangewend. Raadpleeg hiervoor in eerste instantie altijd de technische fiche.

Marmer is een duurzaam product, maar men dient rekening te houden met enkele risico’s. Op vloeren of haarden kan soms gele verkleuring optreden. Dit kan het gevolg zijn van oppervlakkige vervuiling door intensief gebruik, of door oxidatie van ijzerhoudende mineralen (zoals pyriet). Verder kan de gepolijste afwerking verloren gaan ten gevolge van krassen bij onoordeelkundig of veelvuldig gebruik. Voor beiden vormt onderhoud en eventueel een preventieve behandeling de eerste bescherming. Indien het probleem hardnekkig is, kan er steeds geopteerd worden om het oppervlak opnieuw te polijsten. Gebruik nooit zure reinigingsproducten, of vermijdt zure gebruiksvoorwerpen, want het mineraal calciet is oplosbaar in zuur.

In het verleden zijn al problemen opgedoken met (dunne) gevelplaten. Door de anisotrope thermische expansie van calciet kunnen platen die blootgesteld zijn aan grote variaties in temperatuur gaan vervormen. Er zijn meerdere voorbeelden bekend waarbij gevelplaten in marmer op relatief korte termijn moesten vervangen worden. Eén ervan is het Amoco Building (nu het Aon Center) in Chicago, waar de volledige gevelbekleding kort na de constructie moest vervangen worden.