5 tips om ergonomisch te werken en zo je rug en knieën te ontlasten

Polycaro weet graag wat er leeft in de sector. Toen we even polsten naar de fysieke belasting van het tegelzetten, kregen we heel wat reacties van lezers. Daarom gingen we eens te rade bij een ergonoom. Want dat tegelzetten zwaar werk is, weten we, maar zijn er ook tips die kunnen helpen om het op lange termijn vol te houden?

Grootste pijnpunten

“Als ik aan een groep vloerders vraag wie het afgelopen jaar last heeft gehad van zijn rug, dan gaan alle handen omhoog. Van de knieën? Drie vierde van de handen. De bouw is qua fysieke belasting al één van de zwaardere sectoren door het manueel hanteren van lasten. Vloerders doen dit op grondniveau en daar is het menselijk lichaam eigenlijk niet voor gemaakt”, zegt Koen Wijgaerts, die in verschillende KMO’s en grote bedrijven langs gaat om te helpen de ergonomie te verbeteren zodat mensen veel minder snel last hebben van fysiek zware arbeid.

“Om te vloeren moet je op de knieën werken, op één of twee knieën, dat noemen we binnen de ergonomie extreme houdingen met drukpunten langs die knieën, maar ook met veel risico op onnatuurlijke houding in het bekken en de rug. Vloerders tillen vanuit een heel laag niveau waardoor die rug nog extra wordt belast.”

“Het gaat dus niet alleen over de houding op zich, maar ook om de bewegingen die tegelzetters moeten maken: van links naar rechts draaien, materiaal of gereedschap heffen. Ergonomisch gezien is dat een zeer complexe job.  Als ik als ergonoom een risicoanalyse doe voor vloerders, dan kom je snel in het rood risico door de extreme houding, door het manueel hanteren van lasten, soms ver van het lichaam, en door de duur en de frequentie van de taken. En je zit ook met de evolutie naar de grotere platen en basismaterialen. Bovendien moet alles altijd sneller en efficiënter gaan. Het menselijke lichaam heeft moeite om dat te volgen. Gelukkig is er ook een positieve evolutie bezig waardoor de technische hulpmiddelen die gebruikt worden om te vloeren ergonomischer worden en er ook belasting verminderende tools in ontwikkeling zijn zoals een exoskelet bijvoorbeeld. Hierbij wordt het lichaam en vooral de rug of schouders extra ondersteunt.”

Tips: wat kan jij doen om je gewrichten te ontlasten?

“Als ergonoom leer ik mensen de juiste houding aan bij hun werk, maar ik weet dat die makkelijk verloren gaat een keer je aan het werk bent. Daarom een paar tips:

Ga fitnessen, wandelen of fietsen

"Ik weet dat de reactie misschien zal zijn: wij zijn kapot na een dag werken, wij moeten rusten. Maar toch is het belangrijk om zoveel mogelijk in een normaal patroon te bewegen buiten het werk. Je hoeft niet per sé naar de fitness te trekken, gaan wandelen met de hond kan ook al goed doen. Ga vooral voor symmetrische bewegingen. Die zorgen voor herstel van wat je doorheen de dag fout doet of te zwaar belastend is. Uit onderzoek blijkt dat mensen met een zware job, die naast hun werk geen beweging meer hebben, meer risico op fysieke klachten hebben."

Stretch

"Ik raad aan om toch wat bewegingsoefeningen te doen voor je start met tegelen, zoals bijvoorbeeld squats. Zo bereid je de knieën al wat voor en is het bekken opgewarmd. Of stretch na een zware fysieke activiteit waarbij je lang op de vloer gewerkt hebt zoals even de hamstrings stretchen of de knieën licht overstrekken. Dat noemen we micropauzes. En ik weet dat men dat zal zien als tijd die verloren gaat, maar uit onderzoek blijkt weer dat mensen die even die oefeningen doen even productief zijn als wie ze niet doet. Die tijd aan oefeningen wordt wel ingehaald."

Neem pauzes

"Per uur zou ik toch twee hele korte pauzes inlassen om uit je extreme houding te komen. Even rechtstaan en wat wandelen of iets van materiaal halen. Zit zeker niet langer dan een half uur in dezelfde positie."

Draag maximaal 25 kilo

"Als je materiaal moet dragen, doet dat dan zo dicht mogelijk bij het lichaam. Maak geen draaibewegingen, en als je het wel doet, beweeg je voeten dan mee. Gebruik ook zoveel mogelijk hulpmiddelen zoals een kruiwagen of een kar. Helaas zit dat stoere een beetje in de cultuur. Zakken van 25 kilo? Dan dragen we er wel twee. Nochtans is de richtlijn maximaal 25 kilo. Dus zet die stoerheid aan de kant en draag zak per zak."

Trek je niets aan van de rest

"Oefeningen of een opwarming doen, even stoppen met werken, dat zit niet in onze cultuur. In Nederland of de Scandinavische landen of Japan is dat allemaal al meer eigen. Daar doen ze in bedrijven zelfs een groepsoefening voor de shift. Hier is er vaak nog sociale gêne op een bouwwerf. Mannen lachen elkaar dan wat uit bij het zien of samendoen van oefeningen. Dat is spijtig. Ik zie bijvoorbeeld dat Oost-Europese bouwvakkers veel meer aandacht hebben voor hun lichaam. Maar als zo iemand in een team van Belgen wordt gezet, wordt die uitgelachen en wordt die man gedemotiveerd om verder te doen. Hoe motiverend zou het zijn mocht deze man net een applaus krijgen en anderen zijn gedrag verder overnemen. Nog werk aan de winkel dus… ”