Het ‘tegelvak’ zoals het is, door Viktor van de Bilt

Vroeger bestond het beroep tegelzetter eigenlijk niet. Het was de natuursteenbranche die zijn eigen natuursteen aanbracht, de kunstenaar maakte zijn mozaïek en beiden werden geholpen door handige metselaars. Het weinige tegelwerk dat er was, voerde die metselaar ook vaak uit, zoals in een badhuis of een zwembad. Daardoor wist hij met welke ondergronden hij te maken had, want hij had ze per slot van rekening eerst zelf gebouwd. Men bouwde toen vaak in de droge periodes van het jaar en in de koude periodes deed men dan de interieurafwerking.

Dat veranderde na WO II. Toen moest er snel en veel gebouwd worden. En de standaard van de huizen veranderde. Ze kregen allemaal een badkamer. In deze periode werd tegelzetter een gespecialiseerd vak. Een aantal metselaars ging zich hierin bekwamen en stopte met metselen. In de beginjaren was dit geen probleem, want de opbouw van huizen en gebouwen bleef hetzelfde en er kon efficiënter worden gewerkt.

Maar het ging zoals altijd niet vlug genoeg en de bouwprocedures en materialen veranderden in sneltempo. Sommige bleven, anderen verdwenen. Dat gebeurt nog steeds tot op de dag van vandaag. Maar waar we vroeger nog scholing hadden omtrent materialenleer, tekeningen maken en lezen, materiaal bewerken voor de jeugd vanaf 12 jaar, is dat tegenwoordig compleet verdwenen, met alle gevolgen van dien.

Er zijn vandaag zoveel producten, dat men vaak door de bomen het bos niet meer ziet. Veel van die producten zijn niet met elkaar te combineren, maar het wordt toch gedaan. En aangezien er ook geen onafhankelijke scholing is om deze materialen te leren kennen, moet men de kennis vaak proefondervindelijk opdoen. Ook weer met alle gevolgen van dien. Voorbeelden te over van lekkages, scheurvorming, verzakingen, enzoverder.

Daarom hamer ik ook veel op de basis die men aantreft op de bouwplaats. Want als deze niet deugt, kunnen we als tegelzetters ons werk wel mooi aanbrengen, maar we worden er steeds als eerste bijgehaald als er een probleem is. Dat is ergens logisch, omdat het probleem het eerst naar voren komt in de afwerking. Maar de basis, de opbouw en de materiaalkeuze die niet goed is samengesteld, is veel vaker de oorzaak van het probleem.

Alleen is de vraag welke tegelzetter nog het juiste onderscheid kan maken tussen alle materialen? Zelf ben ik opgegroeid in de periode van het zetwerk en heb veel voorbij zien komen, zo ook de eerste lijmen en constructieveranderingen. Dat heeft soms voor veel hoofdbrekers gezorgd, maar ook veel inzichten opgeleverd.

Voor werken bij de particulier gelden andere regels, want hier kun je je materialen wel zelf samenstellen en ook je onderaannemers kiezen, als je de opdracht tenminste zelf aanneemt. Zelf heb ik zowel voor aannemers als particulieren gewerkt en ik ken het klappen van de zweep. Helaas zie ik de laatste jaren steeds meer schadegevallen, omdat door het steeds verder specialiseren in onderdelen van de bouw, de samenhang is verarmd. Neem daar dan nog eens bij dat men de controlerende taken heeft wegbezuinigd. Dan begrijp je waarom er zoveel schadegevallen komen.

Het ‘tegelvak’ bestaat vandaag uit meer dan het mooi aanbrengen van tegels en het doet het mij veel plezier om te zien dat er ook mensen zijn zoals bij BITA, NITA en Polycaro die proberen dit vak en de kennis van de ondergrond weer naar een hoger niveau te tillen. Maar besef dat ze dat ook niet alleen kunnen, daarvoor zijn vele constructies te gecompliceerd. Maar het is een begin, afwachten of de tegelzetter ervoor open staat voordat verzekeringsmaatschappijen ons een werkwijze gaan opleggen om schades te beperken. Zover willen we het toch niet laten komen? Dat is de tegelzetter toch zijn eer te na.