Diep zwart: exclusief zwart marmer uit de laatste ondergrondse mijn in België

Ontstaan en samenstelling van zwart marmer

Zwart marmer behoort sensu strictu tot de kalkstenen en niet tot de marmers. Kalkstenen zijn sedimentaire gesteenten die bestaan uit een minerale vorm van calciumcarbonaat. Marmers hebben een gelijkaardige chemische samenstelling, maar het zijn metamorfe gesteenten die ontstaan door herkristallisatie van wat oorspronkelijk kalkstenen waren. En laat nu net hier het verschil liggen. Marmers danken hun glans en tekening aan de grote kristallen die tijdens het metamorfisme worden gevormd. Zwart marmer, daarentegen, is net een heel fijnkorrelige kalksteen die fijn verspreid koolfstof bevat. Zulke fijnkorrelige kalkstenen worden ook lithografische kalkstenen genoemd. Deze fijne korrels zijn eigenlijk een soort kalkmodder die gevormd werd uit de afbraak van oudere kalksteen en vooral van de restanten van organismen. Op microscopische schaal zijn er nog verschillende, vaak ééncellige, microfossielen aanwezig.

Kleuren en afwerking van zwart marmer

Door hun fijne korrel is er amper textuur zichtbaar voor het blote oog en oogt de steen zeer effen. Door het aanwezige koolstof, niet meer dan één tot enkele procent, kleurt de steen grijszwart. Bij het polijsten wordt de kleur intenser en wordt er een diepzwart, glanzend product bekomen. Afhankelijk van het type zwart marmer, kunnen soms kleine witte vlekken of tekeningen voorkomen. Dit zijn secundaire kristallisaties van calciet in vroegere holtes. Vanwege het decoratieve karakter en de manier van bewerking wordt het product typisch beschreven als marmer.

Belgisch zwart marmer

Zwart marmer is geen exclusief product, maar wel uitzonderlijk. Er zijn wereldwijd maar een beperkt aantal groeves te vinden. Een belangrijk zwaartepunt daarvan ligt in België. In de naburige dorpen Mazy-Golzinne wordt ondergronds nog steeds zwarte marmer gewonnen in een groeve die in de jaren ’70 heropstartte. De ontginning vindt nog ondergronds plaats en is zo één van de laatst overgebleven actieve mijnen. De toegang is tegenwoordig via een ondergrondse gang en niet via een schacht. Dat heeft als voordeel dat de blokken kunnen buiten gereden worden. De noir de Mazy wordt wereldwijd verkocht, van de Verenigde Staten tot het Arabische schiereiland en China.

In Europa is het zwart marmer uit België vrij uniek, want historisch werd zwart marmer op meerdere locaties ontgonnen. Bekende voorbeelden zijn Basècles bij Doornik, Denée in de vallei van de Bocq en de Maasvallei rond Dinant. De toepassingen ervan gaan terug tot in de Middeleeuwen; in het begin van de 14e eeuw zijn enorme blokken zwart marmer uit de regio van Dinant zelfs tot in Keulen getransporteerd en gebruikt als hoofdaltaar in de Dom. Een andere opmerkelijke locatie met Belgisch zwart marmer is het paleis van Versailles in Parijs, waar ook andere Belgische marmersoorten gebruikt zijn. In België vinden we deze marmers onder meer in historische binnenvloeren. Bij de recente restauratie van het Predikherenklooster in Mechelen warden ze nog eens in de spotlights gezet.

Toepassingsgebieden en onderhoud van zwarte marmer

Zwart marmer is relatief duur in vergelijking met andere steensoorten. Ze worden dan ook voornamelijk gebruikt als hoogwaardig decoratieve binnentoepassingen. Heel vaak gaat het over vloertegels. Kalkstenen zijn vooral gevoelig aan zuren. Vermijd dus zure onderhoudsproducten. Door slijtage gaan ze op termijn inboeten aan glans, en kan de diepzwarte kleur aan intensiteit verliezen. Het is mogelijk om oppervlakten opnieuw te polijsten.