Meettechnieken voor de tegelzetter: van schietlood tot laser

Waterpas versus schietlood

Een waterpas is eigenlijk van origine een met vloeistof gevuld buisje met een ingesloten luchtbel, dat door een vlak dragertje wordt ondersteund. In de bouwsector is dit een handig instrument om na te gaan of de ondergrond van een vloer, wand of plafond voldoende horizontaal of verticaal is. Men dient hierbij onderscheid te maken tussen de vlakheid en de horizontaliteit. Het wil niet zeggen omdat een ondergrond perfect vlak is, dat deze automatisch voldoet aan de noodzakelijke hellingsgraad!

Bij de realisatie van een tuinterras bijvoorbeeld moet men rekening houden met een minimum afschot van 1,5% (zie de TV van het WTCB), terwijl het volledige tegelwerk zelf effen moet blijven.

Een schietlood daarentegen wordt vooral gebruikt om de rechtheid van een muur te controleren en bestaat uit een draad of touw met aan het uiteinde een gewicht. Om de pijlrechte stand van iets te onderzoeken “liegt” een schietlood nooit. Een schietlood of paslood is het authentieke gereedschap om te controleren of een vlak of lijn verticaal staat, dan wel om te zien of een punt zich loodrecht onder of boven een ander punt bevindt. Het schietlood bestaat doorgaans uit een massief messing cilinder- of prismavormig gewicht (oorspronkelijk uit lood) met een conische onderkant. Aan de bovenkant is een koord geleid door een blokje van minstens dezelfde diameter als die van het gewicht.

Een schietlood kan “te lood” zijn (goed), “slepen” (fout) of “vliegen” (fout)…

De laser

Een lasertoestel kan uitgerust zijn met een of meerdere geconcentreerde lichtstralen die in staat zijn om uiterst smalle coherente bundels licht op zichtbare lange afstanden voort te brengen. Een laser is dus een toestel dat zeer fel licht van één bepaalde kleur (golflengte) zeer gericht visueel kan aftekenen. De straal van de laser kan zowel verticaal, horizontaal of diagonaal worden gericht en helpt de tegelzetter om op een efficiënte wijze zijn tegelwerk uit te voeren of voor te bereiden.

Deze toepasselijke technologie wordt onder andere door de vakman ook gebruikt om afstanden mee te meten. Deze afstanden kunnen vergroot worden door anders kleurende lichtstralen (groen i.p.v. rood bijvoorbeeld) of naarmate het gebruik van specifieke ontvangers wenselijk is.

De praktische veelal multifunctionele toestellen, dienen niet alleen om de maten van een ruimte te nemen, maar kunnen ook heel nauwkeurig de loodrechtheid, het peil, de vlakheid en haaksheid van oppervlaktes controleren.

Een laser is zeer nauwkeurig maar heeft ook wat tolerantiespeling, afhankelijk van het type (en/of de prijs?).

Een puntlood

Een puntlood

Een schietlood

Een schietlood

Aandachtspunt

Toch meegeven dat het opletten is bij het gebruik van lasers wanneer de bundel direct of via een reflectie (spiegel of weerkaatsende glaspartij bijvoorbeeld) de oogpupil raakt. De lichtinval van een laser die op een minder glanzend oppervlak valt, kan wel hinderlijk zijn voor het gezicht maar is daarentegen doorgaans niet direct schadelijk bij een lage dosering. In veel gevallen is er een veiligheidsbril meegeleverd van de fabrikant, waar je zelfs de lichtstralen duidelijker mee kan zien. We hebben immers maar twee ogen, een van de belangrijkste natuurlijke elementen voor de tegelzetter die nauwkeurigheid en finesse bovenaan zijn lijstje heeft staan.

Stelling van Pythagoras in geval van defect?

Wat nu als de batterijen onverwachts op de werkvloer leeg zijn gelopen bij niet-herlaadbare lasertoestellen? De van oudsher simpele methodes kunnen nog steeds van toepassing zijn:

1. Om de rechtheid van een wand te controleren kan men nog altijd het schietlood uit de oude gereedschapskist bovenhalen;
2. Het peil van bv. een dekvloer kan nog steeds nagezien worden met een gewone pasdarm, waarbij men vertrekt vanuit het meterpas aan de voordeurdorpel.
3. De vlakheid kan ook gecontroleerd worden met een lange rechte lat waarop een traditioneel waterpas wordt geplaatst.
4. Voor wat betreft de haaksheid van twee vlakken ten opzichte van elkaar kan men de Stelling van Pythagoras toepassen. Men noemt dit ook de 3-4-5-steek en komt nog regelmatig voor.

De stelling van Pythagoras

De stelling van Pythagoras

Het kwadraat van de hypothenusa, dit is de schuine zijde (A), van een haakse driehoek, is de som van het kwadraat van de 2 rechthoekszijden.

De formule ziet er dan als volgt uit:

B² + C² = A², waarbij het kwadraat van B² + C² gelijk is aan A.

In de praktijk nemen we een veelvoud (3-4-5), zodat we met een gewone plooimeter de nodige punten kunnen aanduiden. Op de rechter rechthoekszijde ‘C’ tekenen we op 1,20 m (veelvoud van 3) een streepje, de linkerzijde ‘B’ wordt vervolgens afgetekend op 1,60 m (veelvoud van 4). De schuine zijde ‘A’ (de hypothenusa) moet dan perfect overeen komen met de twee afgetekende streepjes om een perfecte hoek van 90° te hebben en moet gelijk zijn aan 2 m (veelvoud van 5). Op de werf kan men dit dus controleren met een volledig geopende plooimeter.

Deze 4 interessante tips zijn behoorlijk tijdrovend en een foutief meetresultaat is niet ondenkbaar. Geef mij dus bij voorkeur maar een efficiënt lasertoestel.