Voorbehandeling van de ondergrond: primers primeren

Sommige labotesten laten immers een verhoging van de hechting tot 50% zien bij gebruik van een primer. Een reden te meer om dieper in te gaan op het belang van voorbehandeling en de juiste ondergrondvoorbereiding bij een aantal ‘kritische ondergronden’.

Controlepunten

Vooraleer te betegelen dient een ondergrond altijd gecontroleerd te worden op een aantal belangrijke aandachtspunten:

• Sterkte  van de ondergrond: controleer steeds of de ondergrond waarop je de tegelwerken gaat uitvoeren voldoende sterk is. Dit kan door bijvoorbeeld met een scherp voorwerp krassen te maken in de toplaag. Indien de sterkte onvoldoende is, verwijder je de hele laag tot je op een degelijke onderlaag terecht komt. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor een oude tegelvloer, verf, tapijtresten, pleisterlagen,…
• Stabiliteit: vooral bij hout merk je soms dat de vloer doorbuigt. Dit is uit den boze. Zorg steeds dat de ondervloer stabiel en draagkrachtig is.
• Zorg dat de ondergrond zuiver is, verwijder vet, olie, zeep,… Hiervoor biedt elke lijmfabrikant een geschikte ontvetter aan.
• Gebruik daarna voor bepaalde ondergronden een geschikte primer/voorstrijkmiddel.

Afhankelijk van de samenstelling kan een primer gebruikt worden voor:

• Vochtregulatie
• Fixatie (vastzetten van stoffige ondergronden) tot één cohesief geheel
• Het bevorderen van de hechting
• Bescherming tegen vocht

Soorten ondergronden

Zuigende ondergronden

• Voorbeelden: cementdekvloer, gipskarton, pleisterlagen, cellenbeton, kalkzandsteen,…
• Functie: vocht reguleren

Elke cementgebonden poedertegellijm heeft een bepaalde water/cementfactor, met name de hoeveelheid water die nodig is om de cement te laten afbinden en verwerkbaar te maken. Deze kan verstoord worden doordat het water te snel uit een klaargemaakte lijmmortel wordt onttrokken wegens een zeer zuigende ondergrond. Hierdoor kan de lijmmortel ‘verbranden’ (er is dan te weinig water aanwezig in de mortel om deze volledig te laten afbinden). Ook de ‘open tijd’ van de lijmmortel kan hierdoor sterk achteruit gaan, waardoor er geen voldoende hechting meer is als men de tegels in het lijmbed drukt. Een schadebeeld dat we overigens regelmatig zien op de bouwwerf. Een hogere omgevingstemperatuur of lage luchtvochtigheid kan de water/cementfactor beïnvloeden en dus bijgevolg leiden tot de noodzaak van een primer.

Stoffige ondergronden

• Voorbeelden: pleisterlagen, zanderige dekvloer,…
• Functie: fixeren

Betegelen op stoffige ondergronden betekent dat je verlijmt op een zwakke ondergrond. Daarom is naast het verwijderen van de losse deeltjes voorstrijken bij stoffige ondergronden noodzakelijk. De primer zet alle losse deeltjes vast. Check nadien wel steeds de cohesie van de ondergrond!

Niet-zuigende ondergronden

• Voorbeelden: bestaand tegelwerk, dichte beton,…
• Functie: bevorderen van de hechting

Bij dit soort ondergronden is het vooral van belang dat er ontvet wordt, en dat men een primer gebruikt die de hechting van de tegellijm bevordert. Een primer die de hechting bevordert of een primer met kwartszand, waarbij het aanbrengen van de primer zorgt voor een groter hechtoppervlak waardoor meer hechting wordt bekomen.

Kritische ondergronden

We zetten de frequent en minder frequent voorkomende ondergronden op een rij, met daarbij de correcte voorbehandelingsprocedure:

• Anhydriet: gegoten anhydriet moet in vele gevallen eerst geschuurd worden. Deze ondergrond dient voorgestreken te worden om het stof te binden en om een scherm te vormen bij gebruik van cementgebonden lijmen. Gebruik in vochtige ruimtes een primer die beschermt tegen vocht. Voor meer informatie over deze ondergrond verwijzen we naar een vorig artikel in Polycaro.
• Hout en derivaten van samengesteld hout zoals cementhoutvezelplaten:   voor het plaatsen van tegels worden ondergronden uit hout terecht als lastig beschouwd. Het natuurlijke materiaal kan onder invloed van temperatuurschommelingen of vocht vervormen en zo schade aan de tegelbekleding veroorzaken. Altijd eerst checken hoe het hout behandeld is, meestal schuren, en met een primer behandelen. In vochtige ruimtes en ook buiten vermijdt men best het gebruik van hout als ondergrond.
• Cementgebonden kunstvezelplaten: deze hoeven niet voorgestreken te worden.
• Metaal–niet oxiderend: ontvetten en epoxylijm gebruiken, geen primer nodig!
• Bitumen en EPDM: dit zijn geen geschikte ondergronden en dienen verwijderd te worden. Bitumen met leislag kunnen wel betegeld worden mits gebruik van de juiste primer/lijm.
• Gepolierde beton: de aanwezige curing compound verwijderen, (stralen) en een geschikte primer gebruiken.
• Gladde beton: primer gebruiken die extra hechtkracht garandeert.
• Bekistingsbeton: schuren/stralen om sporen van vet, olie en cementhuid te verwijderen. Daarna een geschikte primer gebruiken.
• Gipspleister: wanneer op gipspleister gelijmd wordt met cementgebonden poederlijm moet er voorgestreken worden om etringietvorming tegen te gaan. Wanneer de gipspleister gepolierd wordt, geeft hij stof af en moet dit stof gefixeerd worden.
• Gipskartonplaten/gipsvezelplaten: steeds primer gebruiken!
• Cementvezelplaten: deze hoeven niet voorgestreken te worden.
• Steentapijt: grondig ontvetten en primeren.
• Linoleum: schuren om de waxlaag te verwijderen en een primer gebruiken die hechting verzekert. Loszittende stukken sowieso ook verwijderen.
• Tapijtlijmresten: checken of de lijm watergebonden is (en dus oplost door water), dan moet hij verwijderd worden. Indien niet: schuren, stofzuigen en primer gebruiken.
• Muurverf(latex/acryl):  losse delen verwijderen (schuren), ontvetten en primer gebruiken.
• Olieverf: schuren en ontvetten en primeren.
• Kunstharsgebonden vloeren (coating, gietvloer): ontvetten en primer gebruiken.
• Oud tegelwerk: ontvetten en gepaste primer gebruiken.

Hoe aanbrengen?

De meeste primers worden aangebracht met een vachtroller of een blokkwast. Sommige primers zijn ook verspuitbaar. Raadpleeg de productfiches van de fabrikant. Zorg ook voor voldoende bescherming van ramen, raamprofielen, badkamer en keukenmeubels, enzovoort.

Droogtijden kunnen afhankelijk van het type ondergrond variëren van enkele uren tot 24 uur. Houd rekening dat eens er geprimerd is de ondergrond droog en stofvrij moet blijven, anders verliest de primer zijn effect.