Het Europese onderscheid tussen XL en XXL tegels

Om voor tegelzetters het onderscheid tussen een normale, grote, zeer grote en supergrote tegel duidelijk te maken, kwam het Technisch Comité van de Europese koepelvereniging van nationale tegelzettersfederaties (EUF) op het idee de gebruikelijke afkortingen uit de kledingindustrie te hanteren: S, M, L, XL, XXL. De focus lag op de twee laatste, daar de ‘normale’ grootformaattegels reeds gedefinieerd werden in de Technische Voorlichting 237 van het WTCB.

Europese plaatsingsrichtlijn

Onze landgenoot Peter Goegebeur, sinds 2015 benoemd tot voorzitter van bovengenoemd Technisch Comité, introduceerde de onderzoeksresultaten als volgt:

“De Europese plaatsingsrichtlijn werd geschreven door een team van ervaren ‘European Master Tile Fixers’ die deel uitmaken van de Europese Technische Commissie. Het doel van deze technische gids is om tegelplaatsers die niet gespecialiseerd of nog niet goed thuis zijn in deze materie extra te ondersteunen met tal van praktische tips & tricks. Deze gids, voorlopig enkel in het Engels geschreven, vormt slechts een samenvatting van vele praktische werfervaringen uit verschillende landen. Hij biedt extra ondersteuning bovenop de recente Italiaanse norm UNI 11493:2013 en de nog jongere ISO/TR 17870-2:2015. Andere plaatsingsmethoden zijn steeds mogelijk, zolang het maximale contactoppervlak en de compatibiliteit van alle materialen met daarvoor geschikte producten gerespecteerd blijft.”

XL versus XXL

Na onderzoek van reeds bestaande richtlijnen en definities met betrekking tot ‘buitenmaatse’ tegels, zoals onder meer opgenomen in de Nationale WTCB TV 237 en verder de onlangs verschenen normen UNI 11493:2013 en ISO TR 17870-2:2015, werden de innovatieve keramische formaten in volgende tabel vervat:

In begrijpelijke tegelzetterstaal kunnen we dit als volgt samenvatten:

• XL staat voor tegels met een werkelijke grootte gaande van 3.600 cm² tot maximum 10.000 cm² (bijvoorbeeld 100 cm x 100 cm) maar met beperkte lengte van hoogstens 1 meter, bijvoorbeeld 50 cm x 100 cm.
• XXL-tegels daarentegen zijn keramische platen groter dan 100×100 cm en met onbegrensde lengte (bijvoorbeeld 1,50 m x 3,00 m, 40 cm x 3,20 m,…)

Manipulatie

In de praktijk is men gaan kijken vanaf wanneer extra hulp nodig is voor het manipuleren van grootformaattegels met beperkte dikte (maximum 6 mm). Het is namelijk zo dat zelfs bij het gebruik van aangepaste zuignappen en draagkaders extra mankracht vereist is. Niet enkel om de tegelplaten uit hun verpakking (kist) te tillen maar ook om zonder de minste schade allerlei hindernissen op de werf te omzeilen. Het kan de bedoeling niet zijn dat een vloerder de krachtpatser gaat uithangen door de XXL tegels helemaal alleen te verhandelen, met het risico op (hoek)breuken.

Ook dit werd door het Technisch Comité van het EUF vastgelegd in een overzichtelijke tabel:

F = Formaat, T = Tegeldikte, L/W = Lengte/Breedte en N = minimumaantal personen nodig voor het manipuleren van XL- en XXL-tegels.

Dat dit consequenties heeft voor de plaatsingsprijs, hoeft geen betoog. Maar laten we daarbij niet vergeten dat een tegel van bijvoorbeeld 320 cm x 160 cm beschadigen meteen een verlies van 5,12 m² betekent! Daarnaast vraagt het van de vloerder een heel zware inspanning om een XXL-tegel die reeds in het lijmbed ligt alleen te gaan corrigeren, hoewel ook hier reeds speciale gereedschappen voor bestaan.

Aandachtspunten

In deze nieuwe praktische Europese richtlijnen vinden we toch enkele opvallende zaken terug:

• Voor de vlakheid van het tegelwerk wordt het volgende aanbevolen: het niveauverschil mag circa 1,5 mm zijn onder een 2 m rechte regel voor tegels met een maximale zijdelengte kleiner dan 2 m en circa 3 mm onder een rechte lat van 3 m voor tegels met een lengte groter dan 200 cm.
• Het gebruik van ontkoppelingsmembranen is nuttig voor het opvangen van schuifspanning tussen ondergrond en tegels, vooral voor externe toepassingen, vloerverwarming, of bij problematische ondergronden. Membranen die als functie het scheiden van ‘bewegingen’ hebben, moeten geschikt zijn voor het beoogde gebruik en voor de geselecteerde gianttegels. Sommige fabricaten zijn dat niet, best dus vooraf advies inwinnen bij de fabrikant
• Tegellijm wordt aangebracht zowel op de tegellegzijde als op de ondergrond. Een lijmkam van minimum 8 mm met hoekige inkepingen is nodig om de eventuele kleine niveauverschillen van de dekvloer of pleisterwerk op te vangen. De keuze van de lijmkam is dus afhankelijk van de vlakheid van de ondergrond. De applicatiebewegingen moeten lineair zijn. Willekeurige (gebogen) lijmrilbewegingen zijn niet toegestaan.
• Ook op de achterzijde (legzijde) van de tegel of het paneel dient men met behulp van een lijmkam met inkepingen niet kleiner dan 3 mm lijmrillen aan te brengen. De ribbels moeten ook hier recht (niet willekeurig) en bijgevolg evenwijdig worden aangebracht, zodat ze parallel op elkaar geplaatst kunnen worden. Meestal wordt de breedte van de tegel(plaat) genomen als verlijmingsrichting.
• Tegelpanelen die op buitengevels bevestigd moeten worden, kan men best uitrusten met aanvullende mechanische hulpmiddelen zodat de draag- en windverankering meer zekerheid en veiligheid biedt op grote hoogtes.
• Het is aanbevolen om voor zowel vloer- als wandbekleding een C2F(E)-S1/S2 tegellijm te gebruiken. In alle gevallen moet de meest geschikte lijmsoort worden geëvalueerd volgens het tegeltype dat al dan niet vezelversterkt kan zijn op de legzijde (meestal met een glasvezelnet).
• Bij buitentoepassingen van dunne XL-tegels kan het gebruik van drainagematten die de evacuatie van overtollig vocht bevorderen zeer nuttig zijn om opvriezen te voorkomen.
• Het gebruik van nivelleringsystemen kan, op voorwaarde dat de lijmlaagdikte tussen de achterzijde van de tegel en de ondergrond grote dan of gelijk aan 4 mm Hiermee wordt een onderbreking van de kleefstofmassa tijdens het bindingproces vermeden, rekening houdende met zowel de elasticiteit als thixotropische eigenschap van het kleefmiddel! Extra functie van het nivelleervoetje is het bepalen van de voegbreedte en dus ook de juiste onderlinge afstand tussen de aanliggende tegels onderling. In ieder geval dient de aanbevolen minimale voegbreedte tussen grote dunne keramische grootformaattegels 3 mm tot 5 mm te zijn, afhankelijk van de positionering en de dilatatievoorzieningen in het tegeloppervlak. Het gebruik van een buigzame voeg is dan ook raadzaam, daar bij de plaatsing van grote tegelformaten de voegen automatisch eerder beperkt zijn en spanningsvelden daardoor minder goed worden verdeeld.
• Tijdens de plaatsing van de tegels of panelen moet men ervoor zorgen dat de banen van lijm op de ondergrond en deze op de tegellegzijde parallel lopen zodoende luchtinsluitingen te voorkomen. Daarom mogen de lijmrillen niet gekruist over elkaar geplaatst worden (gekruiste buttering/floating- plaatsing).
• Het hoogteverschil tussen twee tegels onderling mag in geen enkel geval de 1 mm overschrijden