Plaatsing van natuursteen op terras loopt fout

Het plaatsen van een terras in natuursteen is geen taak ‘die je er even tussen kunt nemen’. Het vereist een degelijke kennis van het vak en er moet rekening gehouden worden met heel wat voorschriften.

In een ander artikel in de rubriek vakkennis bespreken we de types terrassen en de 5 verschillende plaatsingsmethodes voor terrassen. In dit artikel volgt Polycaro een expertise van een foutief geplaatst terras in natuursteen en geeft je aan het einde een handige en complete checklist voor de aandachtspunten bij het plaatsen van een terras in natuursteen. En zoals wel vaker het geval: details maken een (wereld van) verschil.

De situatie en aanleiding

Het terras waarvan sprake werd uitgevoerd vanuit de volle grond en afgewerkt met blauwe hardsteentegels die aansluiten aan de buitenmuren en vensterdorpels. Een bestaande carportvloer uit betonblokjes werd behouden en paalde aan het nieuwe terrasgedeelte. De bouwheer was niet erg tevreden over het eindresultaat en nodigde een specialist uit om enkele visuele anomalieën te bekijken.

Een technische fiche van de geleverde tegels was niet beschikbaar, daar dit document via de tegelzetter van dienst niet kon verkregen worden.

Het terras was traditioneel geplaatst op een gestabiliseerd zandbed dat, naar informatie van de bouwheer, blijkbaar op een bestaande betonplaat uitgevoerd zou zijn.

Tijdens het onderzoek van de deskundige viel het al meteen op dat er veel water op het terras blijft liggen (het had er ’s morgens geregend). Onregelmatige verspringingen en snijstukken komen esthetisch heel storend over ter hoogte van een glaspartij (schuifvenster). Bovendien waren de tegels in halfsteensverband geplaatst en de boordafwerking slordig uitgevoerd.

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

Het gedetailleerde praktische onderzoek

Na deze globale vaststellingen volgde onmiddellijk daarop het meer gedetailleerde praktische onderzoek, waarbij de tegelexpert enkele belangrijke opmerkingen formuleerde:

1. Na enkele afschotcontroles haalde de hellingsgraad op de meeste plaatsen niet de vereiste 1,5%

Er bleef immers veel water op het terras staan, vooral ter hoogte van de gevels. Als referentie verwees de deskundige naar het WTCB Dossier 23-3/2009 ‘Randafwerking van betegelde buitenterrassen op de volle grond 2009/03.11’: “De tegels worden bij voorkeur uitgevoerd met een helling van 1,5 %. De betonplaat die dienst doet als ondergrond, zou op haar beurt een helling van om en bij de 2 % moeten vertonen, tenzij deze opgebouwd is uit drainerend korrelbeton (wat overigens steeds aanbevolen is).“

2. Nergens waren uitzettingsvoegen te bespeuren over een oppervlakte van om en bij de 100 m²

In het WTCB-Contact 2013/2 stelt men duidelijk in hoofdstuk ‘Scheurvorming in keramische of natuurstenen buitenbetegelingen’: “De voornoemde spanningen zullen bij deze plaatsingsmethode niet groot genoeg zijn om meldenswaardige scheuren te veroorzaken in de betegeling op voorwaarde dat de vloerbedekking en de dekvloer voorzien zijn van uitzettingsvoegen die de terrasvloer in kleine vloervelden opdelen (doorgaans 15 tot 16 m²), de dekvloer voldoende gewapend is en zonder al te veel wrijving kan bewegen over de ondergrond.”Men dient eveneens rekening te houden met een L/B-verhouding van 1/2 voor smalle paden bijvoorbeeld, alsmede mogelijke (hoek)spanningen door warmte-opname (uitzetting en krimp) van dergelijk type donkere tegels (blauwsteen).

3. De aansluitingen met de vaste delen van het gebouw waren vastgevoegd met cementgebonden voegspecie

Dit diende normaliter met een voldoende brede dilatatiesilicone te worden afgewerkt zodoende hygrothermische bewegingen te kunnen opvangen. Dit was al evenzeer geldig voor de aansluiting met de betonblokjesvloer aan de zijkant van het gebouw (dienstig als ondergrond voor een carport), waar een soepele hernemingsvoeg ontbrak.

4. De verspringing en verbinding van het aanliggend pad met het hoofdterras diende te worden weggewerkt

De volle tegels moeten doorlopen zodoende geen storend element te vormen met de terrasaansluiting.

5. Het terras was niet uitgerust met een accuraat waterafvoersysteem

Het water liep gewoon in het te laag liggende gazon. Een efficiënte waterevacuatie is nochtans noodzakelijk om de duurzaamheid van een terrasvloer te verzekeren.

6. Rondom het tegelwerk waren al evenmin vorstboorden ingewerkt

Het gevaar bestaat erin dat op middellange termijn de randtegels en/of voegen kunnen opvriezen met degradatie tot gevolg.

7. Het algehele niveau, zowel de geplaatste tegels tegenover de betonblokjes als deze van de nog verder aan te leggen graspartij, moest aangepast worden

8. Het aanwezige kunststoffen wapeningsnet zat niet op de juiste plaats

De verbinding (lees: aanbrandtechniek) met de bestaande betonplaat was niet uitgevoerd en kon bijgevolg geen gunstig effect hebben op de te verwachten bewegingen van de bovenliggende dekvloermortellaag en tegels die bovendien donker van kleur zijn en tijdens de zomer veel warmte kunnen opnemen (uitzettingscoëfficiënt – m.mK/t°)!

9. De -dan toch enigszins aanwezige- siliconevoegen rond de putdeksels zijn onzorgvuldig uitgevoerd, net als het snijwerk van sommige onderdelen

10. Plinten waren zeer vuil afgewerkt, wat bijgevolg esthetisch onaanvaardbaar is

Ze dienen te worden herplaatst.

Het eindresultaat

Gedetailleerd fotomateriaal werd aan de tuinman-terrasplaatser samen met het expertiseverslag bezorgd. Het standpunt van de eigenaar was via deze punten technisch overduidelijk, waarna zonder verdere discussie de nodige acties werden ondernomen.

De herstellingsprocedure werd binnen de maand na de expertise voltooid. De nodige garanties werden dan ook schriftelijk verleend met de prompte betaling van het resterende saldo tot gevolg. Uitvoerder tevreden en klant tevreden…

Eind goed, al goed!

Checklist: aandachtspunten bij de plaatsing van een tuinterras

• De ideale uitvoeringstemperatuur ligt tussen 5°C en 25°C, dat immers minimum 24 uur na plaatsing gehandhaafd dient te worden.
• Kijk het soort aarde/ondergrond na. Bij het voorbereiden van een openveldterras is er bijvoorbeeld een groot verschil tussen klei- of zandgrond. Normaliter neemt men een opbouwhoogte van ten minste 30 cm, te vertrekken vanuit een stabiele basis.
• Voorzie steeds een wapeningnet in het midden van de dekvloer, bij voorkeur gecombineerd met kunstofvezels.
• De wapening dient roestvast te zijn en minimum 50/50/2.
• Voorzie een voldoende diepe en brede vorstboord.
• Zorg voor het juiste niveau en helling (minimum 1,5%).
• Start na het uitkofferen met het leggen van een 10-15 cm dikke waterdoorlatende steenslaglaag, daarna een even dikke laag magere beton onder helling (2%) met daarop een ±10 cm dikke gewapende dekvloer met grof rijnzand.
• Gebruik 150 kg cement/m³ grof rivierzand voor traditionele plaatsingen en 250 kg cement/m³ grof rijnzand indien de verlijmingmethode van toepassing is.
• Verdicht de onderlagen en dekvloermortel met regelmaat trapsgewijs. Dit is zeer belangrijk voor de uiteindelijke druksterkte van het geheel.
• Zorg ervoor dat verluchtingsopeningen van het parament intact blijven.
• Werk nooit boven de waterkeringslaag!
• Het contactoppervlak legzijde tegel/ondergrond dient optimaal te zijn (streven naar 100%!). Bij gekalibreerde natuursteen gaat de voorkeur naar de dubbele verlijmingtechniek (buttering/floating-methode).
• Koop en verkoop enkel tegels uit betrouwbare bron. Maak dat ze in voorkomend geval voldoende antislip zijn. In Europa wordt meestal de desbetreffende Duitse norm gehanteerd dat in 5 categorieën is ingedeeld: R9, R10, R11, R12, R13. Een tegel met minimum waarde ‘R10’ is doorgaans een tegel die een goede weerstand biedt tegen het uitglijden. Hou rekening met het feit dat hoe hoger de R-waarde is, hoe stugger de tegel zal zijn maar ook hoe hardnekkiger het vuil zich in het tegeloppervlak vastzet. Voor natuursteen steeds de technische fiche raadplegen om de juiste afwerking van het loopvlak te kiezen!
• Kies steeds een tegel met beperkte afmetingen (≤ 3600 cm²) dat uiteraard voldoet aan de Europese vorstvrijheid- en veiligheidsnormen,
• Plaats de tegels bij voorkeur ‘recht op recht’ (indien geen ander systeem werd voorzien), zodat de spanningsvelden in het tegelwerk gelijkmatig verdeeld worden.
• Verdeel het tegelwerk zoveel mogelijk op in vierkanten met brede uitzettingsvoegen in functie van de te verwachten uitzettings- en krimpfenomenen (hygrothermische schokken).
• Neem ook de tegelvoegen voldoende breed (het algemeen advies is minimum 5 mm) en voeg de tegels niet te vroeg op zodoende uitbloeiingen achteraf te voorkomen (beperking aanwezig restvocht). Hou hierbij de omgevingsfactoren in het oog.
• Laat de randisolatie tegen alle vaste delen van het gebouw zitten tot na de voegactiviteiten en las ook daar de nodige dilatatievoorzieningen in.
• Gebruik in geval van het plaatsen van grootformaattegels of geschrankte voegen het best een dampregulerende of waterafvoerende ontkoppelingsmat (naargelang de gekozen plaatsingsmethode).
• Zorg dat het hemelwater tijdig weg kan en het debiet van de afvoeren voldoende groot is.