Schade in de douche: water loopt niet altijd waar het lopen moet …

Types douches, de definities

Als men spreekt over een douche, kunnen dit verschillende types zijn. Van vaste bakken en geprefabriceerde tubes tot eigen realisaties. Douches kunnen ingedeeld worden volgens hun opbouw en design. Hierin onderscheiden we 5 verschillende types:

1. Instapdouches

Dit zijn lagergelegen douches (toegankelijk via een traptrede beneden het vloerniveau).

2. Overstapdouches

Een muurtje of profiel zorgen voor het tegenhouden van mogelijks overlopend water. Een goed voorbeeld hiervan zijn gemeenschappelijke sportdouches die rechtstreeks in verbinding staan met de kleedkamer.

3. Opstapdouches

Deze douchebak is hoger gelegen dan het vloerniveau.

4. Doorloopdouches

Douches waarbij twee tegenover elkaar liggende ingangen het toelaten om in de douche te stappen. Meestal zijn dit douchecellen die twee slaapkamers met elkaar verbinden. Dit type kan ook in één en dezelfde badkamerruimte langs twee zijden toegankelijk zijn.

5. Inloopdouches

Deze douches zijn zeer populair geworden de laatste jaren door het feit dat er geen hinderlijke niveauverschillen bij het inlopen aanwezig zijn. Ze worden ook wel ‘Italiaanse douches’ genoemd. Dit soort douche kan zich willekeurig in de badkamer bevinden met of zonder niet doorzichtige afbakenende wanden. Voor rolstoelpatiënten is dit ook de ideale uitvoering.

Indien de muurbetegeling aan water blootgesteld wordt, moet men de nodige maatregelen treffen om (water)schade te voorkomen, rekening houdend met de frequentie van de bevochtiging en met de waterdruk van de eventuele tegenwoordig krachtige sproei-installaties. Ook het degraderen van de voegen door hoge druksproeiers dient vermeden te worden.

Een tabel van het WTCB geeft een onderscheid weer van gebruiksbelastingen bij blootstelling aan waterdruk. Deze indeling kan geraadpleegd worden in de TV N° 227. Het is dan ook heel belangrijk om in alle gevallen de waterdichting direct achter de tegels te voorzien en de aansluitingen tot in de kleinste details te sealen.

Opdracht gerechtsdeskundige

In dit geval ging het over een moderne douchecel waarbij vocht werd vastgesteld in een aanliggende ruimte. Bij het beschrijven van de mogelijke opbouw meldde de bouwheer dat er zich onder de douchevloer een vloerverwarmingssysteem bevindt. Ook knuffelmuren winnen meer en meer aan populariteit, maar knuffelvloeren komen minder voor.

De gerechtsdeskundige ter zake organiseerde een meeting met verschillende betrokken partijen: de bouwheer, zijn advocaat en zijn technisch expert, de tegelzetter met zijn raadsman en technisch afgevaardigde, en de verzekeringsmakelaar van de eigenaar om kennis te nemen van de dossiers en bundels (informatie en briefwisselingen van partijen).

Hij of zij heeft de missie om na alle partijen gehoord te hebben ze te proberen verzoenen, een onderzoek uitvoeren, de gebreken aan te duiden, de anomalieën te beschrijven en het oorzakelijk verband te bepalen. Een mogelijke oplossing moet steeds aangereikt worden en de werkwijze daartoe aanbevolen. Al evenzeer kan hij of zij een begroting opstellen van de algemene kosten en een raming maken voor de eventuele herstellingswerken indien deze mogelijkheid bestaat.

In het slechtste geval kan de deskundige het bevel geven tot volledige uitbraak en hernieuwing van het tegelwerk.

Tegensprekelijke rondgang

Het verloop van een deskundig onderzoek dient klaar en duidelijk in een verslag beschreven te worden. Een rondgang met alle partijen (in de rechtspraak ook wel “afstapping” genoemd) is dan ook noodzakelijk zodat ter plaatse gediscussieerd en overleg gepleegd kan worden met betrekking tot de ondervonden en effectief visueel vastgestelde anomalieën.

Een douche die lekt doet meestal veel vragen oprijzen, waarbij verschillende aannemers verantwoordelijk kunnen zijn. In deze case zou dit naast de tegelzetter ook de uitvoerder van de vloerverwarming, de dekvloerplaatser of de loodgieter kunnen zijn.

Over naar de situatie zelf

Naar informatie van de tegelzetter zou de uitvoering van desbetreffende douchecel bestaan uit een zand/cementdekvloer die hij zelf had uitgevoerd op traditionele vloerverwarmingselementen. De aansluitende wanden bestaan uit cementgebonden bepleistering. Een installatieplan van de onderliggende vloeropbouw werd aan de deskundige overhandigd, zodat het verwarmingscircuit gelokaliseerd kon worden.

Voor het afdichten van de douchecel werd een waterdicht polyethyleen doek gebruikt (1) dat aangesloten werd aan een ‘blote’ inox douchegoot. Op de vloer werden gerectificeerde (2) keramische tegels 60 cm x 60 cm verlijmd, op de wand 30/60-tigers van hetzelfde type in dezelfde kleur en tonaliteit (3). Tijdens de rondvraag ging de tegelzetter ervan uit dat hij geen fout had begaan en zijn tegelwerk had uitgevoerd volgens de regels van de kunst en het goede vakmanschap.

De eigenaar daarentegen stelde de aannemer-uitvoerder officieel in gebreke en wenst een oplossing voor de vochtschade alsook een volledige herstelling. De tijd voor een praktisch onderzoek was dus aangebroken onder leiding van de gerechtsdeskundige, die tot slot de verantwoordelijke(n) van het vochtfenomeen dient aan te duiden.

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

© Peter Goegebeur -

Destructief onderzoek was nodig in dit geval

In voorkomend geval werd overeengekomen dat de tegelzetter van dienst het nodige materieel mee zou brengen met het oog op het uitbreken van enkele tegels ter controle van de onderliggende lagen.

In de wetenschap dat bij een voorheen uitgevoerde vochtdetectiecontrole van de leidingen en afvoerbuizen geen lekkages waren gedetecteerd, werd ter hoogte van het hoogst gemeten restvocht in de buurt van de afvoergoot zowel enkele wand- als vloertegels voorzichtig verwijderd. Op die manier konden de nodige vaststellingen gemaakt worden.

Verschillende zichtbare anomalieën werden bijgevolg in vraag gesteld, waaronder:

1. Het ontbreken van soepele voegen

De aansluiting vloer/muur was ‘vastgezet’ met cementgebonden voegspecie. De vraag rees ook of de uitzettingsvoeg uit de dekvloer (volgens het beschikbare grondplan) ook in de vloer werd overgenomen. Naar aanleiding van een vloerverwarmingsplan kon men zien dat er inderdaad een uitzettingsvoeg ontbrak. De eerste ‘big mistake’ was een feit.

2. Een zwakke overdracht van de tegellijm

Zowel het waterdichtingsvlies als de tegels zelf vertoonden na het verwijderen duidelijke uitgeharde lijmrillen en al evenveel open kanalen. Hier kon men uit afleiden dat misschien 50% contact met tegellijm op de ondergrond was gemaakt en dat de buttering/floating-techniek (dubbele verlijming) zeker niet werd toegepast. 70% volplaatsing is een minimum vereiste in normale omstandigheden.

In een douchecel is streven naar 100% contactoppervlak dan ook geen overbodige luxe. Men dient hiervoor de inschuif-drukmethode strikt toe te passen met een voldoende grote lijmkam en uiteraard de juiste tegellijm. Het advies van de fabrikant ter zake is steeds noodzakelijk en de keuze van het hechtmiddel zal sterk afhangen van de werkomstandigheden en de te gebruiken materialen op een welbepaalde ondergrond.

3. Het ontbreken van de waterdichte hoekstukken

Voorgefabriceerde kunststof binnenhoeken en waterdichtingsbanden zorgen voor het voorkomen van waterinsijpeling. Ze kunnen multifunctioneel zijn en spanningen overbruggen, en sommige soorten kunnen in beperkte mate laterale schuifbewegingen opnemen. De in casu zelfingeplooide hoeken zorgden duidelijk voor onthechting en waterinsijpeling, vooral ter hoogte van insnijdingen die de tegelzetter met zijn breekmes zelf had aangebracht.

4. De dubieuze aansluiting van een polyethyleen (4) waterdichtingsdoek

In principe zijn er 2 goede manieren om naden te dichten. Enerzijds kan men de waterdichtingsdoeken tegen elkaar plaatsen en de naad indien vereist dichten met een overlappende band. Anderzijds kan men pansgewijs minimum 5 cm overlappen zodat het water bij eventuele onthechting nooit tussen de twee lagen door kan lopen. In voorkomend geval waren de overlappingen slechts één centimeter over elkaar verlijmd met gewone tegellijm, waarbij het water zijn weg kon vinden via de capillariteit van de tegellijm en de aanwezige lijmkanalen.

5. Een losgekomen verbinding op de boord van de afvoergoot bestaande uit RVS (5) of inox

De vloerlegger van dienst had zelf het initiatief genomen om zijn contactafdichting aan de boord van de afvoergoot aan te sluiten met een MS-polymeerverbinding (6) + (7). Echter had hij één belangrijke voorbehandeling vergeten: het ontvetten en in het bijzonder het vooraf opschuren van het RVS. Dit laatste is zeer belangrijk om de hechting met een polyethyleen afdichtingsvlies te verzekeren.

Maar sowieso is dit voor de tegelzetter een grote verantwoordelijkheid. Het ware beter geweest een afvoergoot te plaatsen met een door de fabrikant zelf voorgemonteerde waterdichte flens of flap. Op die manier neemt men minder risico door het feit dat de aansluiting met meer zekerheid kan gebeuren en waterlekken na een goede montage op lange termijn zo goed als zeker uitgesloten zijn.

Zo is de kans klein tot onbestaande dat de tegelzetter daar in de fout gaat, vermijdt hij dergelijke expertises, kan hij op z’n twee oren slapen, en loopt het douchewater waar het lopen moet…

Extra cijferduiding bij bovenstaand onderzoek

(1) Welke zijn de meest gangbare mogelijkheden om een douchecel waterdicht te maken?

Naast het gebruik van polyethyleen contactafdichting zijn veel voorkomende alternatieven op de markt beschikbaar:

• Gecementeerde bouwplaten uit een kern van polystyreen: geëxpandeerd (vb. Lux Elements) of geëxtrudeerd (vb. ISOX)
• Vloeibare waterdichting, met name de eenvoudig uitstrijkbare pasta’s.

(2) Wat is het verschil tussen een gerectificeerde en een gekalibreerde keramische tegel?

Een gekalibreerde tegel wordt gesorteerd op maat naargelang de eindkrimp die de tegel onderging na het bakproces. De ene tegel zal wat meer of minder krimpen dan de andere en worden i.f.v. de krimp gesorteerd. Gekalibreerde tegels kunnen steeds een heel kleine maatafwijking (toegelaten tolerantie) vertonen.

Een gerectificeerde keramiektegel daarentegen is perfect op maat gezet. Men polijst de tegelranden van alle tegels achteraf gelijk zodat ze perfect dezelfde afmetingen hebben en met een fijne voeg geplaatst kunnen worden.

(3) Wat is het verschil tussen de kleur en de tonaliteit van een tegel?

De tonaliteit of nuance van een tegel kan verschillen naarmate het ‘bad’ waarin ze geproduceerd werden. Elke ‘charge’ of serie zal wel dezelfde kleur hebben maar de nuance zal ongetwijfeld lichtjes afwijken. Dit kan zowel donkerder of lichter van tint zijn.

(4) Wat is polyethyleen?

Polyetheen is een veel gebruikt polymeer – zie (6). Dit materiaal heeft een hoge elektrische weerstand wat inhoudt dat PE geen stroomgeleider is. Polyetheen (de nieuwe benaming van polyethyleen) is een isolator en neemt in korrelvorm quasi geen water op. In combinatie met andere kunststofvezels is het in vliesvorm waterdicht.

(5) Wat is RVS?

Met RVS of roestvast staal wordt ook naar inox verwezen. Dit is een legering van hoofdzakelijk ijzer, chroom, nikkel en koolstof. Dergelijk materiaal dient voorbehandeld te worden (lees: vooral ruw geschuurd) vooraleer er iets aan vastgekit kan worden.

(6) Wat is een polymeer?

Een stof waarbij de moleculen die oorspronkelijk mogelijk een vloeistof vormden zich zodanig aaneen geregen hebben dat er min of meer een vaste stof is ontstaan. De meeste plastics of kunststoffen zijn polymeren.

(7) Wat is nu een MS-polymeer?

… of Silaan-gemodificeerde polyether-polymeer, is bijzonder geschikt voor elastische afdichtingsmiddelen (dilatatievoegen). Door behulp van de aanwezige luchtvochtigheid dicht dit middel perfect af. Een MS-polymeer is UV-bestendig, overschilderbaar en heeft een grote uitzettingscapaciteit. Dit type ‘silicone’ wordt veel gebruikt door de tegelzetter wegens zijn specifieke eigenschappen zoals afdichting, hoge elasticiteit, UV- en weersbestendig, overschilderbaar, perfecte hechting op talrijke ondergronden, geen blaasvorming, geschikt voor natuursteen, en geurloos.